HERBAL GARDEN

Vivek college of Ayurvedic Sciences & Hospital Bijnor UP

तमालपत्र

Classification

चरक-
सुश्रुत- तिक्तवर्ग
भावप्रकाश-

Synoyms

क्षीरपुष्पी - दूध के समान श्वेत पुष्प
मांगल्यकुसुमा - श्वेतवर्णीय एवं शंखाकृति पुष्प के कारण शुभ
शंखपुष्पी - शंख के समान श्वेत या शंखाकृति पुष्प वाली

Habit

क्षुप (Spreading Herb)

Habitat

भारत में सर्वत्र, विशेषत: पथरीले मैदानो में

Morphology

  • क्षुप (Herb)
  • Flowers – White or light pinkish, Funnel shaped

Chemical Composition

Shankhapushpine

Guna-Karma

Rasa- तिक्त
Guna- स्निग्ध, पिच्छिल
Virya- शीत
Vipaka- मधुर
Karma- ग्राही
Doshakarma- त्रिदोष शामक

Medicinal uses

अनिद्रा
उन्माद
अपस्मार
भ्रम
स्वरभेद

Useful Part

पंचांग

Doses

कल्क – 5 to 10 g

Important Formulation

शंखपुष्पी पानक
शंखपुष्पी तैल
ब्राह्मी वटी

Shloka

चतुर्विध मेध्य रसायन -
“ मण्डूकपर्ण्या: स्वरस: प्रयोज्य: क्षीरेण यष्टीमधुकस्य चूर्णम् I
रसो गुडूच्यास्तु समूलपुष्प्या: कल्क: प्रयोज्य: खलु शंखपुष्प्या: II
आयुष्यप्रदानि आमयनाशनानि बल-अग्नि-वर्ण-स्वरवर्धनानि I
मेध्यानि चैतानि रसायनानि मेध्या विशेषेण च शंखपुष्पी II ”

Hindi Name​

शंखाहुली

English Name

Shankhpushpi

Botanical Name

Convolvulus pluricaulis Chois.

Family

Convolvulaceae