HERBAL GARDEN

Vivek college of Ayurvedic Sciences & Hospital Bijnor UP

भूमिअमालकी

Classification

चरक- कंठ्य,हिक्कानिग्रहण, श्वयथुहर, अंगमर्दप्रशमन
सुश्रुत- विदारीगंधादि, वरुणादि
भावप्रकाश-

Synoyms

तामलकी- आमलकी की तरह पत्र वाली ।
बहुपत्र - अनेक पत्रों वाली।
बहुफला- अनेक फलो से युक्त।
बहुवीर्या- कई गुणों वाली ।
भूधात्री- आमलकी की तरह पत्र दिखने वाली लेकिन छोटा पौधा ।

Habit

क्षुप 1/2-2 फीट ऊँचा, शाखा प्रशाखायुक्त.

Habitat

Found in the Allover part of India.

Morphology

  • क्षुप 1/2-2 फीट ऊँचा, शाखा प्रशाखायुक्त
  • पत्र आंवले की तरह किन्तु कुछ चौड़े होते हैं।
  • पुष्प छोटे पीतवर्ण
  • फल गोलाकार छोटे होते हैं।
  • बीज अनुप्रस्थ खातयुक्त होते हैं।

Chemical Composition

Phyllanthin and hypophyllanthin are key lignans with hepatoprotective and antiviral properties.

Guna-Karma

Rasa-कषाय, तिक्त, मधुर
Guna- लघु, रूक्ष
Virya- शीत
Vipaka- मधुर
Karma- ग्राही
Doshakarma- कफपित्त शामक

Medicinal uses

पीलिया
जलोदर
अश्मरी
मूत्र विकार
यकृत रोग

Useful Part

Whole plant

Doses

चूर्ण ( 1-3 gm)

Important Formulation

भूम्यामलकी क्वाथ
भनिम्बादि क्वाथ

Shloka

भूधात्री मधुरा तिक्ता वीर्यतः शिशिरा स्मृता ।
पित्तं हन्ति कफासघ्नी दृष्टिदाहविनाशिनी || ध.नि.
भूधात्री वातकृतिक्ता कषाया मधुरा हिमा।
पिपासाकासपित्तास्सकफकण्डूक्षता पहा || भा.प्र.

Hindi Name​

भुंई आमला

English Name

Stonebreaker

Botanical Name

Phyllanthus niruri L.

Family

Euphorbiaceae