HERBAL GARDEN

Vivek college of Ayurvedic Sciences & Hospital Bijnor UP

त्वक्

Classification

चरक-
सुश्रुत- एलादि
भावप्रकाश- त्रिजात, चातुर्जात

Synoyms

त्वक्- इसके छाल का प्रयोग
उत्कट - तीक्ष्ण
दारुसिता - त्वक् सिता अर्थात् मिश्री तुल्य मधुर होने से
वरांग - उत्तम त्वक्
चोच - उत्तम त्वक्

Habit

वृक्ष up to 50 ft high

Habitat

Southwest coastal region of India & Sri lanka

Morphology

  • त्वक् - नये वृक्ष - चिकनी और पाण्डुवर्ण की
  • पुराने वृक्ष - रुखड़ी और भूरे रंग की

Chemical Composition

Bark oil(0.5-1%) – contains Eugenol & Cinnamaldehyde

Guna-Karma

Rasa- कटु, तिक्त, मधुर
Guna- लघु, रूक्ष, तीक्ष्ण
Virya- उष्ण
Vipaka- कटु
Karma- छेदन, मुखदौर्गन्ध्यनाशन, जन्तुघ्न
Doshakarma- कफवात शामक

Medicinal uses

श्वास
कास
अरुचि
प्रतिश्याय
अग्निमांद्य
कण्डु
मेदोरोग

Useful Part

त्वक्, तैल और पत्र

Doses

त्वक् चूर्ण – 1 to 3 g
पत्र चूर्ण – 1 to 3 g
तैल – 2 to 5 drops

Important Formulation

सितोपलादि चूर्ण
समशर्करा चूर्ण
त्रिजातक चूर्ण
चातुर्जातक चूर्ण

Shloka

चतुर्विध मेध्य रसायन -
“ मण्डूकपर्ण्या: स्वरस: प्रयोज्य: क्षीरेण यष्टीमधुकस्य चूर्णम् I
रसो गुडूच्यास्तु समूलपुष्प्या: कल्क: प्रयोज्य: खलु शंखपुष्प्या: II
आयुष्यप्रदानि आमयनाशनानि बल-अग्नि-वर्ण-स्वरवर्धनानि I
मेध्यानि चैतानि रसायनानि मेध्या विशेषेण च शंखपुष्पी II ”

Hindi Name​

दालचीनी

English Name

Cinnamon

Botanical Name

Cinnamomum zeylanicum Breyn (सिनेमोमम् जिलेनिकम)

Family

Lauraceae (लॉरेसी)